30
de boeken van de bank. Als de marktprijs van
Spaanse staatsobligaties in elkaar stuikt, of de
banken besluiten om hun Grieks staatspapier
tot 30% van zijn nominale waarde af te waar-
deren, creëert dat een probleem voor banken
die zulke obligaties in hun
available for sale-
portefeuille hebben staan. Dan daalt de waar-
de van die obligaties in de activakolom van
hun balans, en moet die waardevermindering
vervolgens bijgepast worden vanuit het eigen
vermogen van de bank.
Wanneer een bank zijn eigen vermogen weg-
vreet uit de rechterkant van haar balans, moet
ze dat eigen vermogen ook meteen weer aan-
vullen om aan de kapitaalvereisten te kunnen
voldoen en solvabel te blijven. Toen de finan-
ciële crisis de bodem onder de aandelenmark-
ten wegsloeg, was de overheid vaak de enige
partij die bereid gevonden kon worden op
in het (aandelen)kapitaal van een financiële
instelling in moeilijkheden te stappen en zo
de tekorten bij te passen die in het eigen ver-
mogen ontstaan waren door de daling van de
marktwaarde van de activa.
Maar marktwaarde is per definitie virtueel: ze
geeft een prijs weer die de marktspelers op één
bepaald moment voor een financieel product
willen betalen, maar weerspiegelt niet nood-
zakelijk de reële intrinsieke waarde van zo’n
product.
Een gebrek aan kapitaal was echter niet het
enige probleem waar bepaalde banken tijdens
de crisis mee te kampen hadden. Er doemde
ook een ernstig liquiditeitsprobleem op, om-
dat teveel activa op de lange termijn in de ba-
lans geherfinancierd werden met leningen op
korte termijn op de financiële markten. Toen
de financiële markten de geldkranen dicht
draaiden, brak die hefboom een aantal ban-
ken zuur op.
Voor de Basel III-kapitaalregels bedroeg het
eigen vermogen van een gezonde bank tussen
de 3% en de 6% van het balanstotaal. Dat komt
neer op een hefboom tussen de 17 en de 33.
Nu de centrale bankiers bij de Bank voor In-
ternationale Betalingen in Basel beslisten om
de kapitaalregels voor banken te verstrakken,
zal het eigen vermogen in de komende jaren
gevoelig opgetrokken en de hefboom afge-
bouwd worden.
In België is dat al gebeurd. Het balanstotaal
van de Belgische financiële sector is de jongste
vijf jaar met nagenoeg 30% teruggeschroefd.
De afhankelijkheid van de financiële markten
is afgenomen en de looptijd van de financie-
ring verlengd. Er valt dus minder te herfi-
nancieren, en de nood om een beroep op de
financiële markten te doen, doet zich minder
vaak voor.
Hoe verdient een bank
haar geld?
In wezen neemt een bank deposito’s aan voor
de korte termijn, en zet ze die uit in kredieten
voor de lange termijn. Banken betalen rente
aan de spaarders en ontvangen rente op de
kredieten van ontleners. Het verschil, na af-
trek van bijvoorbeeld de personeelskosten,
tussen de betaalde en de ontvangen rente, be-
paalt of een bank verlies of winst maakt.
2.
>
WELVAART